مقایسه اثر اکسید آهن نانو و معمولی همراه با کمپوست زباله شهری ‏گرانوله گوگردی بر آهن و برخی عناصر غذایی دیگر در خاک و گیاه ‏گندم

چکیده کمبود عناصر کم مصرف خصوصا آهن در‎ ‎بعضی از گیاهان بدلیل غیر قابل جذب بودن آنها در خاک های آهکی از ‏مشکلات اصلی تولید محصولات کشاورزی بوده که کاهش این عناصر بر خصوصیات گیاه و عملکرد آنها اثرات ‏عمده‎ ‎ای دارند. هدف از این تحقیق اثر اکسید آهن ضایعاتی حاصل از مرحله اسید شویی صنایع فولاد (نانو و معمولی) و ‏کمپوست زباله شهری گرانوله گوگردی بر برخی عناصر غذایی در خاک و گیاه گندم بود. پودر اکسیدآهن ضایعاتی دارای ‏واکنش اسیدی است (4/2 = ‏ph‏). نانو اکسید آهن از این پودر توسط آسیاب گلوله ای تهیه شد. این آزمایش به صورت ‏طرح کاملا تصادفی در قالب فاکتوریل در سه تکرار و پنج سطح اکسید آهن معمولی (06/0 – 02/0 میلی متر) (صفر و ‏‏05/0 ،1/0 ،5/0 و 1 درصد وزن خاک) و پنج سطح اکسید آهن نانو (250 - 25 نانو متر) (صفر و 05/0 ،1/0 ،5/0 و 1 ‏درصد وزن خاک) و دو مقدار (صفر و 2 درصد وزن خاک) در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام ‏شد. نتایج نشان داد کاربرد هر دو نوع اکسیدآهن سبب افزایش آهن، روی و مس خاک شد. نانو اکسیدآهن در‎ ‎مقایسه با ‏اکسیدآهن معمولی باعث افزایش بیشتر آهن قابل دسترس خاک شد. متناسب با افزایش مقادیر اکسید آهن، مقدار منگنز ‏گیاه دارای روندی کاهشی، و مقدار آهن، روی، مس و همچنین طول سنبله، ارتفاع گیاه، وزن سنبله، کل وزن خشک ‏کاه و کلش گیاه، وزن هزاردانه گیاه، وزن دانه گیاه در گلدان دارای روند افزایشی بودند. کاربرد نانو اکسید‎ ‎آهن نسبت به ‏اکسید آهن معمولی باعث افزایش بیشتر مقدار آهن گیاه و پارامترهای مطالعه شده در گیاه گندم شد. کاربرد کمپوست ‏گرانوله گوگردی افزایش معنی داری را در هر چهار عنصر مورد مطالعه در خاک، گیاه و همچنین طول سنبله، ارتفاع ‏گیاه، وزن سنبله، کل وزن خشک کاه و کلش گیاه، وزن هزاردانه گیاه، وزن دانه گیاه در گلدان نشان داد. بنابراین اکسید ‏آهن نانو نسبت به اکسید آهن معمولی بیشترین اثر را بر آهن گیاه و خاک و همچنین پارامترهای بررسی شده در گیاه ‏گندم داشت. بر اساس نتایج، مصرف نانو اکسید آهن در خاک های آهکی و گیاهان دیگر ضروری است. اما در خصوص ‏روش مصرف و مقدار نانو اکسیدآهن نیاز به تحقیقات بیشتری است.‏